මෑතක සිට ශ්‍රී ලංකාවේ උග්‍ර වෙමින් පවත්නා ජාතික අර්බුදයක්‌ ලෙස බොහෝ දෙනා විසින් හඳුනාගනු ලැබ ඇත්තේ ආගමික අන්තවාදයන්ගේ අවභාවිතාවන් සම්බන්ධ ජන අර්බුදයි. මේ පිළිබඳ විවිධ දෘෂ්ටිකෝණයන්හි ද දෘෂ්ටීන්හි ද පදිංචි වූ පුද්ගලයන් විසින් කෙරෙන අර්ථ දැක්‌වීම හේතු කොට ගෙන අර්බුදය ඒ දිසාවන්ට පාවී යමින් තිබෙනු ද දැකිය හැකිය. අර්බුදය පිළිබඳ නිවැරැදිව වටහා ගැනීමක්‌ නොවීමද නිවැරදි නිර්වචනයක්‌ නොකිරීම ද අර්බුදයට වඩා භයානකය. එහෙයින් මේ පිළිබඳ ගැඹුරින් කරුණු අධ්‍යයනය කිරීම කාලීන අවශ්‍යතාවකි. පාර්ශ්වගත නොවීමද හැඟීම් බර නොවීමද මෙහිලා අත්‍යවශ්‍යය. ජනවර්ගීභාවය, ආගමිකභාවය, වෙනත් විශ්වාස හා ඇදහිලි සම්ප්‍රදායන් හා ආහාර රටාව සාමාන්‍ය ජනවිඥනයෙහි සංවේදීතම කාරණා හෙයින් සෑම පුද්ගලයකුම හා මාධ්‍යයක්‌ම විසින් වගකීමෙන් හා වගවීමෙන් කටයුතු කළ යුතුව ඇත.
ශ්‍රී ලංකාව දෙස පූර්ව නිශ්චිත ද්වේශ සහගත සිතින් බලමින් ශ්‍රී ලංකාව ගොදුරු කර ගැනීමට මාන බලන එල්. ටී. ටී. ඊ. ඩයස්‌ පෝරාවද ධවල චර්මධාරී බටහිරයන් ද යන ගිජුලිහිණියන්ට මස්‌ කැබලි වන් මෙබඳු අර්බුද මාධ්‍ය විසින් ලොකු කර හුවා දැක්‌වීම ඔවුනට කරන මහත් උපකාරයකි.
සාමාන්‍ය සංවේදී සමාජ අර්බුදයක්‌ සඳහා පරිපාලනමය විසඳුමක්‌ නොලද හා පරිපාලනමය මැදිහත්වීමක්‌ නොලද විටෙක ජනතා මැදිහත් වීමක්‌ සිදු වීම ස්‌වභාවයක්‌ මිස වරදක්‌ නොවේ. පාලක පක්‍ෂය විසින් මේ සත්‍යය හැම තැනකදීම අවබෝධ කරගත යුතුව ඇත. මෑත ඉතිහාසයේ මුස්‌ලිම් අන්තවාදය හා ඊට ප්‍රතිචාර වශයෙන් එළිදැක්‌වුණු ක්‍රියාකාරකම් බැලිය යුත්තේ ඉහත න්‍යායෙනි. රතුපස්‌වල සිද්ධියේදී ජනතාව බලය අතට ගත්තේ දේශපාලන අධිකාරිය හා පොලිසිය සිය වගකීම ඉටු නොකළ විටය. පොලිසිය සිය වගකීම් ඉටු නොකළ හැම තැනකදීම ජනතාව සිය බලය පාවිච්චි කළ බවට නිදසුන් බොහෝය.
බොදුබල සේනාව ත්‍රස්‌තවාදී සංවිධානයක්‌ ලෙස පූර්ව නිශ්චිත ඉලක්‌කයකට නිර්මාණය වූවක්‌ නොවේ. එල්. ටී. ටී. ඊ. වහාබ් සංවිධානය, ජිහාඩ් යුද්ධ, අල්කයිඩා, තලේබාන් වැනි ත්‍රස්‌තවාදී සංවිධාන නිර්මාණය වන්නේ භූමි ප්‍රදේශයක්‌ අල්ලා ගැනීම, බලය අල්ලා ගැනීම, සම්පත් අල්ලා ගැනීම වැනි ඉලක්‌කයන් සපුරාගැනීම සඳහාය. එබඳු සංවිධාන අහිංසක සිවිල් වැසියන් ඝාතනය කිරීම, ක්‍ෂණික හදිසි වැටලීම් සිදු කිරීම, බෝම්බ පිපිරවීම් ආදියෙන් දේපළ හා ජීවිත හානි කිරීම, නීත්‍යානුකූල රාජ්‍ය යාන්ත්‍රණයක්‌ අඩපණ කිරීමත් කරන්නේය. එහෙත් බොදුබල සේනා, සිංහල රාවය වැනි සංවිධාන ක්‍රියාත්මක වන්නේ අර්බුදයකට ප්‍රතිචාර දැක්‌වීමක්‌ වශයෙන් මිස අර්බුදයක්‌ ඇති කිරීම අරභයා නොවේ. මුස්‌ලිම් අන්තවාදය විසින් (සාම්ප්‍රදායික සහෝදර මුස්‌ලිම් ප්‍රජාව විසින් නොවේ.) ශ්‍රී ලංකාව තුළ නිර්මාණය කරමින් පවත්නා අර්බුදයට ප්‍රමාණාත්මක ප්‍රතිචාර දැක්‌වීමක්‌ නැත. නීතිය ක්‍රියාත්මක වීමක්‌ ද නැත. එබඳු තත්ත්වයක්‌ තුළ ප්‍රජා සංවිධානයන් විසින් සිය වපසරිය තුළ බලය පාවිච්චි කිරීම හා ප්‍රතිචාර දැක්‌වීම ස්‌වාභාවික පුපුරායැමක්‌ මිස අන් යමක්‌ නොවේ.
බොදුබල සේනාවට හා සිංහල රාවයට කළ හැකි කළ යුතු තවත් බොහෝ දේ තිබියදී සහ කරමින් තිබිය දී මෙබඳු සමාජ අර්බුදයන්ට හැඟීම්බරව මැදිහත් වීමටද එබඳු ප්‍රජාවකට නායකත්වය දීමට ද වුවමනාව හා හැකියාව ලැබී ඇත්තේ අදාළ අර්බුදය උදෙසා ප්‍රතිචාර දැක්‌විය යුත්තන් අවශ්‍ය ආකාරයට අවශ්‍ය වේලාවට ප්‍රමාණාත්මකව ප්‍රතිචාර නොදක්‌වන හෙයිනි. බොදුබල සේනාව හෝ සිංහල රාවය ප්‍රාර්ථනා කරන්නේ මෙබඳු අර්බුදයක්‌ පැමිණ අරගලයක්‌ නිර්මාණය කිරීමට නොව මෙබඳු අර්බුදයක්‌ නොපැමිණීමටය. වෘත්තීය අරගල සේමය. වෘත්තීය සමිතියක්‌ හෝ වෙනත් බහුජන අරගලයක්‌ ඇති වන්නේ ඉහත කී සේම අර්බුදයක්‌ විසඳීම සඳහා ප්‍රමාණාත්මක වගකීමක්‌ වගකිව යුක්‌තන්ගෙන් නොවු විට පමණි.
එබඳු තත්ත්වයක්‌ තුළ අර්බුදය හඳුනා නොගෙන ප්‍රතිචාරයට පහර ගැසීම, ප්‍රතිචාර හෙළාදැකීම ප්‍රතිචාරයට විරෝධතා ඉදිරිපත් කිරීම, ප්‍රතිචාර කුදලාගෙන යාමට යෝජනා කිරීම, ප්‍රතිචාරය තහනම් කිරීමට වෑයම් කිරීම කොපමණ යුක්‌තියුක්‌ත දැයි මැදහත් සිතින් සෙවිය යුතුයි.
නුදුරු අතීතයේ එල්. ටී. ටී. ඊ ය විසින් යුද්ධය ඇති කළ විට ශ්‍රී ලංකා රජය කළේ ප්‍රතිචාර දැක්‌වීමය. (එවිට ද සැබවින්ම ප්‍රතිචාර දැක්‌වූයේ ශ්‍රී ලාංකේය සිංහල හා දේශහිතෛෂී දේශපාලන සංවිධානයන්ය.) ශ්‍රී ලංකා රජය යුද්ධ කළේ නැත. බටහිර ධවල රාජ්‍යය හා ඔවුන්ගේ කුලී හේවායන් විසින් ඇති කරන ලද බලහත්කාර යුද්ධය උදෙසා ශ්‍රී ලංකා රජය දැක්‌වූ ප්‍රතිචාරාත්මක ප්‍රතික්‍රියාව වැරදි යෑයි කියන්නේ ක්‍රියාව කළ උන්මය. එය යුක්‌තියුක්‌ත ද? නවනීදන් පිල්ලෙලා, රොබට්‌ ඕ බ්ලේක්‌ලා, එරික්‌ සෝල් හයිම්ලා, බෑන් කී මූන්ලා ක්‍රියාව වැරදියෑයි නොකියා ප්‍රතික්‍රියාව වැරදියෑයි කීම කොතරම් යුක්‌තියුක්‌තද? මුස්‌ලිම් අන්තවාදය විසින් කරනු ලබන ආක්‍රමණික ක්‍රියාවන්ට ප්‍රතික්‍රියා දැක්‌වීම වැරදි යෑයි කීමද එබඳුමය. එහෙත් සිංහල ක්‍රියාවකට මුස්‌ලිම් ප්‍රතික්‍රියාව දැක්‌වීම හා මුස්‌ලිම් ක්‍රියාවකට සිංහල ප්‍රතික්‍රියා දැක්‌වීම යනු අප රටේ දෙකකි. එකක්‌ නොවේ. ක්‍රියාව සිංහලයන්ගේ නම් එය වැරදිය. ප්‍රතික්‍රියාව සිංහලයන්ගේ නම් එය වැරදි ය. මේ කවර න්‍යාය ධර්මයක්‌ දැයි මැදහත්ව සිතා බැලිය යුත්තකි.
පසුගිය දා අලුත්ගම, බේරුවල, දර්ගා නගරය ආශ්‍රිතව සිදු වූ සිද්ධිය බලමු. ස්‌වාමීන් වහන්සේ නමක්‌ ධර්මදේශනාවක්‌ සඳහා වැඩම වන අවස්‌ථාවක මග හරස්‌ කර සිටි පිරිසක්‌ උන්වහන්සේගේ ගමනට බාධා කළහ. එය ක්‍රියාවකි. ඉවත් වන්නැයි කී විට රියදුරුට පහර දුන්හ. එය ද ක්‍රියාවකි. සිද්ධියෙන් පසුව දෙවැනි වතාවට විහාරස්‌ථානයට වඩිද්දීද පහර දුන්හ. එය ද ක්‍රියාවකි. මේ ක්‍රියාවට පොලීසිය ප්‍රතික්‍රියා දැක්‌වූයේ ද නැත. දේශපාලන අධිකාරිය ප්‍රතික්‍රියා දැක්‌වූයේ ද නැත. ප්‍රාදේශීය ආගමික ක්‍රියාධරයන් ප්‍රතික්‍රියා දැක්‌වූයේ ද නැත. ශ්‍රී ලංකාවේ සිටිනවා යෑයි කියන මහානායක, අනුනායක, අධිකරණ නායක, ප්‍රාදේශීය නායක, පළාත් සංඝනායක ආදීන් මෙබඳු ක්‍රියා පිළිබඳවවත් ප්‍රතික්‍රියා දැක්‌විය යුතු යෑයි අප විසින් සිතා සිටි කිසිදු ස්‌වාමීන් වහන්සේ නමක්‌ ප්‍රතික්‍රියා දැක්‌වූයේ නැත. ඉන්a වැටහෙන්නේ මේ සංවේදී ක්‍රියාවෙහිලා ප්‍රතික්‍රියා දැක්‌විය යුත්තන් විසින් ප්‍රතික්‍රියා දක්‌වා නැති බවය. එබඳු තත්ත්වයක දී ජනතාව විසින් ස්‌වෙච්ඡාවෙන් ප්‍රතික්‍රියා දක්‌වනු ලැබීම අපේක්‍ෂා කළ යුත්තකි. ඉහත කී බලධාරීන් සියලු දෙනා එක්‌ව ඉන් අනතුරුව ප්‍රතික්‍රියා දක්‌වා ඇත්තේ ද ක්‍රියාවට නොව ප්‍රතික්‍රියාවට මය. මෙය කොපමණ යුක්‌තියුක්‌තද?
ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික නායකයෙක්‌ හෝ සම්බුද්ධ ශාසන නායකයෙක්‌ නැත. එසේම ශ්‍රී ලංකාවේ ශ්‍රී ලාංකික ආයතනගත සම්බුද්ධ ශාසනයක්‌ ද නැත. ඇත්තේ නිකායයන් හා නිකාය නායකයන් පමණි. සියම් නිකාය සියම් රටේ ශාසන සම්ප්‍රදායයි. ඇත්තේ ඒ රටේ ශාසන සම්ප්‍රදායේ ලංකා ශාඛාවේ පාර්ශ්වීය නායකයන් පමණි. අමරපුර යනු ද ලංකාවේ පුරයක්‌ නොවේ. ලංකාවේ ඇත්තේ එම පුරයේ ශාසන සම්ප්‍රදායේ ලංකා ශාඛාවන්හි නායකවරුන් පමණි. රාමඤaඤ යනු ද ලංකාවේ නගරයක්‌ නොවේ. එම නගරයේ ශාසන සම්ප්‍රදායෙහි ලංකා ශාඛාවෙහිද නායකකාරකාදීහු වෙති. මැනවින් බැලු විට ලංකා ශාසන සම්ප්‍රදායක්‌ නැත. කෙසේ හෝ එබන්දක්‌ ඇතැයි සිතා ගත්ත ද එබන්දකට නායකයෙක්‌ නැත. එහෙයින් ශ්‍රී ලංකා සම්බුද්ධ ශාසනයට වගකිව යුත්තෙක්‌ නැත. එය විදුහල්පතිවරුන් ඇති අධ්‍යාපන ඇමැතිවරුන් නැති අවස්‌ථාවක්‌ මෙනි. රෝහල් අධ්‍යක්‍ෂවරුන් ඇති සෞඛ්‍ය ඇමැතිවරුන් නැති අවස්‌ථාවක්‌ මෙනි. මෙය ගැඹුරින් සාකච්ඡා කළ යුතු ප්‍රශ්නයකි.
කිසියම් ස්‌වාමීන් වහන්සේ නමකට අදාළ ව කුමන ආකාරයේ හෝ ගැටලුවක්‌ නිර්මාණය වූ විට ඊට වගකිව යුත්තෙක්‌ හෝ බලධාරියෙක්‌ ඇත්තටම ඇත්තේ නැත. සිවිල් පුද්ගලයෙකු ලෙස මේ බිමේ හිමි යමක්‌ වෙයි නම් ඇතැම් කරුණුවලින් එය ද නැතුවා මිස යමක්‌ උන්වහන්සේට ඇත්තේ නැත. සම්ප්‍රදාය විසින් ඇති ගෞරවණීය සැලකීම් හැරුණු විට කිසිදු නෛතික ආශිර්වාදයක්‌ උන්වහන්සේට නැත. රට බෞද්ධ ය. බුදු දහම රැකීමට ද පෝෂණය කිරීමට ද රජය බැඳී ඇතැයි ආණ්ඩුක්රම ව්‍යවස්‌ථාවේ සටහනක්‌ පමණක්‌ ඇත. ඉහත කී පරිදි ස්‌වාමීන් වහන්සේ නමකට අගතියක්‌ සිදු වුවහොත් ඊට සිවිල් පුද්ගලයෙකුට හිමි වරප්‍රසාදයක්‌ මිස අන් කිසිවක්‌ නැත. තම ප්‍රදේශයේ හෝ නිකායේ හෝ පාර්ශ්වයේ හෝ නොවේ නම් තවත් ස්‌වාමීන් වහන්සේ නමක්‌ විසින්ද වගකීමක්‌ දරනු නොලැබේ. නිකායේ, පාර්ශ්වයේ පළාතේ වුවද බොහෝ විට හිතවත්කමක්‌ නොවේ නම් ඊට ද වගකීමක්‌ නැත. ඇතැම් විට ඉහත කී නිදර්ශක ස්‌වාමීන් වහන්සේ විසින් අගතියක්‌ කරනු ලැබුවහොත් නම් උන්වහන්සේට එරෙහි වීමට ඉහත කී නොකී සියලු පාර්ශ්වයන්ට හැකියාව ඇත. එරෙහි වනු ඇත. මින් පැහැදිලි වන්නේ ශ්‍රී ලාංකේය භික්‍ෂූන් වහන්සේ අතිශයින් අසරණ ප්‍රජා සාමාජිකයෙකු බවය. ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික සාම්ප්‍රදායික පිළිගැනීම් විසින් උන්වහන්සේට ලැබෙන රැකවරණයක්‌ මිස අන් කිසිවක්‌ ශ්‍රී ලාංකේය බෞද්ධ භික්‍ෂූන් වහන්සේට, බෞද්ධ භික්‍ෂූන් වහන්සේ නමක්‌ නිසාම පමණක්‌ ලැබෙන්නේ නැත.
මෙබඳු තත්ත්වයක්‌ තුළ අසංවිධිත යාන්ත්‍රණයක, නොවිධිමත් ජනකුලකයක ස්‌වෙච්ඡා වගවීමක්‌ ලෙස බොදුබල සේනාවේ හා සිංහල රාවයේ ද ඇතැම් විට රාවණ බලය වැනි සංවිධානවලද උත්පාද වීම හැඳින් විය හැකිය. බොහෝ දෙනා කියන පරිදි ඉහත කී සංවිධානවල හැසිරීම හොඳ නැත. සද්දය හොඳ නැත. ගැලපෙන්නේ ද නැත. එසේ වන්නේ ඇයි? ශ්‍රී ලාංකික භික්‍ෂූන් වහන්සේ දෙස ගිහියා බලන්නේ සාපේක්‍ෂව ය. ඔහුට ඕනෑම භික්‍ෂූන් වහන්සේ නමක්‌ සංසන්දනය කරන්නට ඕනෑ තරම් සංසන්දක ඇත. ඔවුහු බුදුන් දවස මෝනෙයH පටිපදාවෙහි යෙදුන නාලක හාමුදුරුවන් සමග ද සැරියුත් මුගලන් නන්ද රාහුල කාශ්‍යපාදී මහ රහතුන් සමගද නූතන ශ්‍රී ලාංකික භික්‍ෂූන් වහන්සේ සසඳති. තවද වනවාසී ආරණ්‍යගත මුනි සම්ප්‍රදාය සමගද සසඳති. කමටහන් ගෙන අරණ්‌ වැද බවුන් වඩනා යතිවරුන් සමග ද සසඳතිs. බොහෝ විට මිගෙට්‌ටුවත්තේ හිමි, කුඩාපොල හිමි යන හිමිවරුන් හා නොසසඳති. නූතනයේ වැඩ වෙසෙනා දාන පාංශකූලාදියට නොවඩනා ගණාචාර්යයන් වහන්සේලා හෝ මහරහතුන් හා සසඳති. ජාතියට ජීවය දුන් ශ්‍රීමත් අනගාරික ධර්මපාලතුමන්ගේ වචන හා නොසසඳති.
ශ්‍රී ලංකාවේ භික්‍ෂූන් වහන්සේ කොටස්‌ ගණනකට බෙදා වර්ගීකරණය කළ හැකිය. එය දීර්ඝ ශාස්‌ත්‍රීය අධ්‍යයනයකි. ආත්ම විමුක්‌තිය සාධනය කර ගන්නා භික්‍ෂූන් වහන්සේ ද අධ්‍යයන අධ්‍යාපන ක්‌ෂේත්‍රයෙහි නියුතු භික්‍ෂූන් වහන්සේද, විහාරකරණයෙහි යෙදී මහජන ආගමික අවශ්‍යතා සපුරණ භික්‍ෂූන් වහන්සේද ජාතික දේශපාලනික ක්‍රියාකාරකම්හි යෙදෙන භික්‍ෂූන් වහන්සේද සමාජ සේවාවන්හි නියුක්‌ත භික්‍ෂූන් වහන්සේද මේ කිසිවකට අදාළ නැති සාමාන්‍ය භික්‍ෂූන් වහන්සේද විනය විරෝධී, සම්ප්‍රදාය විරෝධී භික්‍ෂු වේශධාරීහු ද මේ අතර වෙති. එහෙයින් ඒ ඒ ක්‌ෂේත්‍රයන්ට අයත් භික්‍ෂූන් වහන්සේ තවත් ක්‌ෂේත්‍රයක වැඩ විසූ හෝ වැඩ වසනා භික්‍ෂූන් වහන්සේ නමක්‌ සමග සැසඳීම නොයුතුය.
බොදුබල සේනාවේ ගලගොඩඅත්තේ ඥනසාර හාමුදුරුවන්ගේ සද්දය හොඳ නැතැයි ද වචන හොඳ නැතැයිද ඇතැම්හු කියති. ඇතැම්හු වැඩේ හැටියට සද්දය හොඳ වැඩියෑයිද කියති. සලකා බැලිය යුත්තේ සද්දය නොවේ. කතා විලාසයද නොවේ. කාරණාය. කියන වැදගත් කාරණා සද්දය හා විලාසය හේතුකොට ගෙන මකා දැමීම යුතු නැත. ඝණ්‌ඨාරයක වැදගත් වන්නේ සද්දය ද ඝණ්‌ඨාරය ගසන්නේ කුමක්‌ නිසාද යන ප්‍රශ්න දෙකෙන් කුමක්‌ද? අනගාරික ධර්මපාල ශ්‍රීමතාණන් මහජනයා ඇමතුවේ සම්භාව්‍ය වාග් විලාසයකින් නොවේ. ඒ කතා විලාසයේ විධියයි. දේශපාලන වේදිකාවේ කතා විලාසය සන්නිවේදන මාධ්‍යයක කතා විලාසයට වඩා වෙනස්‌ය. ධර්ම දේශනයක කතා විලාසය ඊට වඩා වෙනස්‌ය. ප්‍රසිද්ධ සන්නිවේදන මාධ්‍යයන්ගෙන් අදටත් අප අසනා “මහා කාරුණිකයාණන් වහන්ස. ජීවිතයම පුදා ඔබ වහන්සේ සරණ යමි.” යනාදී ආශිර්වාද සඡ්Cධායනාව ගලගොඩඅත්තේ හාමුදුරුවන්ගේමය. එය සඡ්Cධායනා කරද්දී දොහොත් මුදුන් දී වන්දනා කරන්නෝ ඒ කාගේ හඬදැයි නොවිමසති.
බොදුබල සේනා හා වෙනත් සංවිධානයන්ට අයත් අපේ හාමුදුරුවන්ට මේ කියන මුස්‌ලිම් හා දෙමළ ජාතිකයන්ට විරුද්ධ වෙවී ඉන්ටම වෙලාවක්‌ නැත. වුවමනාවක්‌ ද නැත.
අපට මේ ශාසන සම්ප්‍රදායේ කරන්නට තව බොහෝ දේ ඉතිරිව ඇත. බොදුබල සේනාව මුස්‌ලිම් විරෝධී සංවිධානයක්‌ ලෙස හංවඩු ගැසීම යුක්‌තියුක්‌ත නොවේ. ශාසන විරෝධී බෞද්ධ මූලධර්මවාදී කල්ලි කණ්‌ඩායම් නිහඬ කිරීමට ද එම සංවිධාන මැදිහත් වූ වග අපි දනිමු. එවිට බොදුබල සේනා හොඳය. ඉතා හොඳය. තමිල්නාඩු හැපින්න ලංකාවට දෂ්ට කරන්නට කුරුමානම් අල්ලද්දී ඊට එරෙහි වන බොදුබල සේනා, සිංහල රාවය, රාවණා බලය සංවිධාන හොඳය. ඉතා හොඳය. එහෙත් මුස්‌ලිම් ආක්‍රමණයකට එරෙහිවද්දී ඒ සංවිධාන හොඳ නැත. තක්‌කඩින්ය. වචන හොඳ නැත. සද්දය හොඳ නැත. එවිට සියලුම හාමුදුරුවරු ද බෞද්ධයන් ද රජය ද අන්තවාදීන් හා පිල්ලේ කණ්‌ඩායම් එක්‌ක එකට හිට ගන්නේය. මේ කවර යුක්‌තියක්‌ද? ගලගොඩඅත්තේ හාමුදුරුවන් ඇතුළු සංවිධාන ඉල්ලන්නේ කොළඹින් පන්සල් නොවේ. නායකකමක්‌ ද නොවේ. ඥතිවරුන්ට රක්‍ෂා ද නොවේ. ඥතිවරුන්ගේ උසස්‌ වීම් සලකා බලන්නට ද නොවේ. සල්ලි ද නොවේ. විදේශ සංචාර ද නොවේ. කොටින්ම කිවහොත් මොකුත්ම නොවේ.
අනාදිමත් කාලයක ඒකීය ව පැවතියා වූද බුදු පියාණන් වහන්සේගේ සංවිධිත ශාසන සම්ප්‍රදාය ද මේ බිමේ සුරක්‍ෂා කරන ලෙසය. ඊට ආක්‍රමණික බලාරෝපණයන් මගින් තුවාල සිදු නොකරන ලෙසය. එසේ තුවාල කරන්නවුනට ඉඩ නොදෙන ලෙසය. එසේ නැතුව සාමාන්‍ය මුස්‌ලිම් වැසියෙක්‌ දුටු පමණට ඔහුට පහර දෙන්නැයි කියන්නට තරම් මුස්‌ලිම් විරෝධයක්‌ හෝ ඒ සමාන මොළේ අමාරුවක්‌ හෝ ඇම්මක්‌ බොදුබල සේනාවට නැත. කොටින්ම බොදුබල සේනාව හා බොහෝ ජාතික සංවිධාන කතා කරන්නේ අද ද ඔවුනට එරෙහි වන ජන ප්‍රජාවන්ගේම යහපතමය.
ශ්‍රී ලංකාවේ අනාදිමත් කාලයක සිට මුස්‌ලිම්වරු වෙසෙති. ඔවුනට සානුකම්පිත අනුග්‍රහය ලබා දුන්නෝ සිංහලයෝමය. සිංහල රජවරුමය. මහා සංඝරත්නය වන අප සමග ද හිත මිතුරු මුස්‌ලිම් සහෝදරවරු කොපමණත් වෙති. ඔවුහු උගනිති. ව්‍යාපාර කටයුතු ද කරති. ඔවුනට කිසිදු භික්‍ෂූන් වහන්සේ නමකගෙන් හෝ සිංහල ජාතිකයකුගෙන් හෝ බාධාවක්‌ තිබුණේ නැත. ඔවුහු ව්‍යාපාර කළේ සිංහලයන්ටය. අද ඔවුන් සතු සෑම ශතයක්‌ම බොහෝ විට සිංහලයන්ගේය. අද ඔවුන් සතු සෑම බිම් අඟලක්‌ම බොහෝ විට සිංහලයන්ගේය. ඒ පිළිබඳ ඊර්ෂ්‍යාවක්‌ හෝ විරෝධයක්‌ කිසිවකුට නැත. බොදුබල සේනාවටද නැත. එහෙත් මහාවිහාර කොල්ලකද්දී පැරැණි සිද්ධස්‌ථාන වනසද්දී භික්‍ෂූන් වහන්සේට පහර දෙද්දී ජාතික වනාන්තර බලහත්කාරයෙන් අල්ලා ගනිද්දී රජයේ ඉඩම් කූට ලෙස ඔප්පු සාදා සතුකර ගනිද්දී බෝධි කපද්දී ඊට එරෙහි නොවුව හොත් ජාතික වගකීම ඉටු නොකළා වනු ඇත. ඉහත කී සාම්ප්‍රදායික මුස්‌ලිම් සහෝදරවරු එසේ නොකළහ. ශ්‍රී ලංකාවේ ඉහත කී සාමාන්‍ය සාම්ප්‍රදායික මුස්‌ලිම් සහෝදරවරු වෙසෙති. ඊට අමතරව අන්තවාදී මුස්‌ලිම් කණ්‌ඩායම් ද වෙසෙති. ජාත්‍යන්තර ආගමික අන්තවාදී කල්ලි ද මෙහි පැමිණ පදිංචිව ඔවුන්ගේ මතවාද පතුරවමින් සිටිති. මේ සියල්ල එක්‌ ගණයෙකලා සලකා බැලිය නොහැකිය.
දෙමළ ජාතිවාදය විසින් ඔත්පල කරනු ලැබූ ජාතික දේහයට තවත් ආසාදනයක්‌ දරා ගැනීමට තරම් ප්‍රතිශක්‌තිකරණයක්‌ නැත. එය ශ්‍රී ලාංකේය ජාතියේ හැම ජනකුලයක්‌ විසින්ම අවබෝධ කර ගත යුතුය. එහෙයින් ජාතිවාදී ආගම්වාදී ඇවිස්‌සවීම් සිදු නොකළ යුතුය. ඉහත කී වාක්‍යය බොහෝ විට අදාළ වන්නේ සිංහලයන්ටය යන්නත් අප සිත් තුළ ඇත. දෙමළ ජාතිවාදය ඇවිස්‌සුවේ සිංහලයන්ද? මුස්‌ලිම් ජාතිවාදය අවුස්‌සන්නේ සිංහලයන්ද? දර්ගා නගර සිද්ධියේදී ද ජාතිවාදය ඇවිස්‌සුවේ සිංහලයන් විසින් නොවේ. ධන හානිය හා ජීවිත හානිය සිදු වූයේ මුසල්මානුවන්ට පමණක්‌ නොවේ. මිලියන දහස්‌ ගණනක දේපළ හානියක්‌ සිංහලයන්ට ද සිදුවිය. උද්ඝෝෂණ පෙළපාලියට පහර දුන්නේ සිංහලයන්ද? කුපිතකරවනු ලැබූ විටෙක ඕනෑම ජන කණ්‌ඩායමක්‌ කුපිත ව ක්‍රියා කරනු ඇත. මෙහිදී සිදුව ඇත්තේ ඒ සාමාන්‍යමය. මේ ලිපියෙන් කිසිදු විටෙක දෙමළ මුස්‌ලිම් නොවන කිසිවෙක්‌ වැරදි නැතැයි කියවෙන්නේ නැත. සිංහලයන් අතරද එබන්දොa වෙසෙති. එහෙත් සිංහලයන් අතර පමණක්‌ එබන්දොa වෙසෙති යන්න සාවද්‍යය.
දෙමළ ජාතිවාදය පැතිරෙද්දී ඊට එරෙහිව දෙමළ ජාතිකයන් අතර ද සංවිධාන නිර්මාණය විය. සිංහල ජාතිවාදය පැතිරෙද්දී ඊට එරෙහිව සිංහල ජාතිකයන් අතර ද සංවිධාන නිර්මාණය විය. මුස්‌ලිම් ජාතිවාදය පැතිරෙද්දී ඊට එරෙහිව මුස්‌ලිම් සංවිධාන නිර්මාණය වන බවක්‌ පෙනෙන්නට නැත. එහෙයින් මැදහත් මුස්‌ලිම් සහෝදරවරුන්, උගත් මුස්‌ලිම් සහෝදරවරුන්, විශේෂයෙන් මුස්‌ලිම් මවුලවිවරුන් මේ තත්ත්වය තේරුම් ගෙන ක්‍රියා නොකළ හොත් ඔවුහු ජාතික වගකීම ඉටු නොකළාහු වෙති.
ශ්‍රී ලාංකිකයා සැබවින්ම ශ්‍රී ලාංකිකයෙක්‌ම විය යුතුය. සිතින් යටගිය දවස බරණැස්‌ නුවර බ්‍රහ්මදත්ත නම් රජ කෙනෙකුන් රාජ්‍යය කරන සමයෙහි ඉන්දියාවේ වෙසෙන බෞද්ධයන්ගෙන් ශ්‍රී ලංකාවට වැඩක්‌ නැත. බෞද්ධයා ශ්‍රී ලාංකේය විය යුතුය. සිතින් රෝමයෙහි හෝ බෙත්ලෙහෙමේ වෙසෙන කිතුනුවාගෙන් ශ්‍රී ලංකාවට වැඩක්‌ නැත. ශ්‍රී ලංකාවේ කිතුනුවා ශ්‍රී ලාංකේය විය යුතුය. සිතින් සෞදි අරාබියේ වෙසෙනා ශ්‍රී ලාංකේය මුසල්මානුවාගෙන් ශ්‍රී ලංකාවට වැඩක්‌ නැත. ශ්‍රී ලාංකේය මුසල්මානුවා ශ්‍රී ලාංකේය විය යුතුය. සිරිලක්‌ බිමේ එක්‌ එක්‌ ජන වර්ග ශ්‍රී ලංකාව හැර අනෙක්‌ බිම් වඳිමින් පුදමින් අගයමින් විසීම වෙනුවට ආගමික අනන්‍යතාව සුරක්‍ෂිත කර ගනිමින් ශ්‍රී ලාංකේය විය යුතුය. නූතන ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික හෝ ආගමික අර්බුද නිර්මාණය වන්නේ සැබවින්ම ශ්‍රී ලාංකිකයන් ශ්‍රී ලාංකේය නොවන හෙයිනි.
නුදුරු අනාගතයේදී සිදුවීමට නියමිත මහා ව්‍යසන සංඛ්‍යාවක්‌ වේ. පිල්ලෙලාගේ අතපෙවීම්වලට සමගාමීව ශ්‍රී ලංකාවේ මුස්‌ලිම් අන්තවාදය විසින් තව තවත් ජාත්‍යන්තර පරීක්‍ෂණවලට ශ්‍රී ලංකාව හිර කරනු ඇත. ශ්‍රී ලංකාව තුළ වහාබ් වාදය පතුරුවන්නා වූ දේශීය හා විදේශීය නිකායන් බල සම්පන්න වනු ඇත. තලේබාන් ශ්‍රී ලංකා සංවිධානයක්‌ විසින් තැන තැන මිනිස්‌ ඝාතන හා බෝම්බ පිපිරවීම් සිදුකරනු ඇත. බෞද්ධ ජනකායක්‌ රැස්‌ වන ස්‌ථානවල සුවිසල් මිනිස්‌ ඝාතන සිදුකරනු ඇත. නිහඬ බෞද්ධයා කුපිත කරවන ක්‍රියාකාරකම් සිදුකොට ඒවා අන්තර්ජාල ආදී මාධ්‍ය මගින් විකාශය කරනු ඇත. ජාත්‍යන්තරය තුළ ශ්‍රී ලංකාව අපකීර්තිමත් රාජ්‍යයක්‌ ලෙස හංවඩු ගැසීමට ක්‍රියා කරනු ඇත. මුස්‌ලිම් රටවල වෙසෙන සිංහල වෘත්තිකයන් අපහසුතාවට හා පීඩාවට පත් කරනු ඇත. මුස්‌ලිම් රටවල ශ්‍රී ලංකාව පිළිබඳ ඇති සුහද සහයෝගිතාව ජාත්‍යන්තර සමුළුවල දී නොලැබී යන ලෙස කටයුතු කරනු ඇත. ශ්‍රී ලාංකේය අපනයන බෝග මිල දී ගැනීම මුස්‌ලිම් රටවල් විසින් ප්‍රතික්‍ෂේප කරනු ලැබීමට බල කරනු ඇත. මේ කරුණුවලට ප්‍රතිචාර ලෙස බෞද්ධ සහයෝගී ජාත්‍යන්තර ජාලයක්‌ ද ගොඩනැගීමට කටයුතු කරනු ඇත. මේ සියලු අර්බුදයන් ඇමරිකාව ප්‍රමුඛ බටහිර ධවල හබන් කුකුළන් විසින් කළමනාකරණය කරනු ඇත. ඇමරිකානු තලේබාන් අරගලයෙහි සංග්‍රාම භූමියක්‌ බවට ශ්‍රී ලංකාව ද පත්වනු ඇත. කුපිත මුස්‌ලිම් අන්තවාදීන් විසින් පොතුවිල් මුහුදු මහා විහාරය, දිගාමඩුල්ල, දීඝවාපිය වටකර පහර දෙනු ඇත. සදා කාලයටම ඒවා මුස්‌ලිම් අන්තවාදීන්ගේ ග්‍රහණයට නතු කර ගනු ඇත. බොහෝ විට නැගෙනහිර පළාත් බලය නිර්මාණය කොට ශරියා නීතිය එහි ක්‍රියාත්මක කරනු ඇත. මුස්‌ලිම් පාතාලය වර්ධනය වීමට ඉඩ හැර මිනී මැරීම් සිදුකරනු ඇත. උපක්‍රමශීලීව සිංහල ජනයාට අයත් ව්‍යාපාරික ස්‌ථාන හා ඉඩම් මිලදී ගනු ඇත. නීතිය හා අධ්‍යාපනය යන ක්‌ෂේත්‍රයන්හි බලය ක්‍රමිකව සියතට පත්කර ගනු ඇත. මැතිවරණ කොට්‌ඨාසවල ජන සංයුතිය වෙනස්‌ කොට කෙසේ හෝ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී සංඛ්‍යාව වැඩි කරගනු ඇත. භාෂාව භාවිත කරමින් ශ්‍රී ලංකාව තුළ සුළු ජන වර්ග එක පාර්ශ්වයකට එක්‌වනු ඇත. ඉදිරි වසර 35 තුළ පාර්ලිමේන්තු නියෝජන සංයුතිය මේ අනුව සියයට පනස්‌ එක දක්‌වා සුළු ජන නියෝජනය වැඩි කර ගනු ඇත. අනතුරුව උපක්‍රමිකව ශ්‍රී ලංකාවේ සිංහල ආධිපත්‍යය ක්‍ෂණිකව බිඳ හෙළනු ඇත.
ශ්‍රී ලංකාවේ වර්ග කිලෝ මීටර් හැටපන් දහස්‌ හයසිය තිස්‌ දෙක වටා කවයක්‌ ඇඳි විට බහුතරය වන්නේ සිංහලයන්ය. ඒ කවය ශ්‍රී ලංකාවත් ඉන්දියාවේ තමිල්නාඩුවත් හසුවන සේ ඇන්දහොත් බහුතරය දෙමළ වනු ඇත. එම කවයම ශ්‍රී ලංකාවත් මැදපෙරදිගත් තමිල්නාඩුවත් හසුවන සේ ඇන්දහොත් අති බහුතරය මුස්‌ලිම් වනු ඇත. බහුතරය දෙමළ වනු ඇත. අති සුළුතරය සිංහල වනු ඇත. මේ තත්ත්වය ජාත්‍යන්තර හබන් කුකුළන් විසින් භාවිතයට ගනු ඇත.
මහාචාර්ය ඉඳුරාගාරේ
ධම්මරතන හිමි,
කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය.